کاشما فاروق
لێشاوەكەی بێلارووس لە ٨/١١/٢٠٢٢ لەلایەن ژمارەیەكی زۆر كۆچبەرانی كوردی باشووری كوردستان دەستی پێكرد و ئامانج پەڕاندنەوەیان بوو لە بێلارووسیاوە بۆ پۆڵەندا دواتر بچن بۆ ئەڵمانیا.
گەیشتن بەئەڵمانیا خەونی ئەم كۆچبەرانەبوو كە لەلێشاوەكە بەشدار بوون و ماوەی سێ هەفتە لەجەنگەڵ و روو لەسنووری پۆڵەندا جەنگان و هەموو هەوڵەكانیاش بۆ تێپەڕبوونیان شكستی هێنا.
دوای ئەوەی بێلارووس جێی بۆ ئەم كۆچبەرانە كردەووە و كەمپێكیان بۆ دروست كردن، هەریەك لەكۆچبەرەكان چارەنووسیان بەئاڕاستەیەكدا ڕۆشتوو جیاواز لەوەی لەمیدیاكان باس دەكرا كە كۆچبەرەكان خۆیان دیپۆڕتی عیراق كردۆتەوە، بەڵكو بەپێی زانیاریەكانی وڵات هەندێكیان پەراونەتەوە بەرەو ئەڵمانیا و هەندێكیشیان تاوەكو ئێستا لە مینسكی بێلارووس ماونەتەوە.
وڵات_میدیا بۆ پشت ڕاستكردنەوەی زانیاریەكانی لەگەڵ سێ كۆچبەر گفتوگۆی كردووە و لەسەر زاری خۆیانەوە چیرۆكی خۆیان لەدوای بەجێ هێشتنی كەمپی بێڵارووس لەڕێی وڵات دەگێڕنەوە.
بەپێی ئەو زانیاریانەی كە وڵات_میدیا لەزاری قاچاخچیەوە دەستی كەوتووە تاوەكو ئێستاش خەڵك ڤیزەی بێلارووس بە ٣٥ بۆ ٤٠ گەڵا لێ دەدەن و ڕۆژانە ١٠ بۆ ١٥ كەس لەكوردستانەوە دێن، بەهەمان ڕێگای سەخت و نەهامەتی خەڵك دەگوازنەوە بۆ ئەڵمانیا و بەپێی ئەو گرتە ڤیدیۆیەی كۆچبەرێك بۆ وڵات_میدیای ناردووە ئێستا سنووری پۆڵەندا و بێلارووس تەلبەنەكانی لابراوە و ئەم شێلمانەی بۆدانراوە
چیرۆكی سێ كۆچبەر لەدوای دەرچوونیان لە كەمپی بێلارووس
یەكەم/ محمەد جەزا عەزیز: من گەنجێك بووم بەتەنها هاتبووم و لەڕێگا ژن و پیاوێكم لەگەڵ بوو و نزیکەی١٢ ڕۆژ بەنارەحەتیەكی زۆرەوە لە لێشاوەكەی بێلارووس پێكەوەبووین، وە دوای ئەوەی چوینە كەمپی بێلارووس دۆخەكە هەتا دەهات خراپ تر دەبوو، كەش و هەوا زیاتر سارد دەبوو ئەو ماركێت و دوكانانەی كە لێی بوو نرخەكانیان لەچاو سەرەتا دووقات بەرزكردەوە و پارەیەكی زۆرمان بەفیرۆ رۆشت وە بە ١٥ ڕۆبڵ زیاتر موبایلەكانمانیان بۆ شەحن دەكردین و هیچ خۆشیەكمان نەدی لەو ماوەیە بەڵکو بگرە دۆخەكەش تا دەهات خراپتر دەبوو، من تاوەكو ٩/٣/٢٠٢٢ لەكەمپەكە مابوومە تا ئەوكاتە نزیكەی ٥٠٠ كەس لەكەمپەكە مابوونەوە و وە ژمارەیەك خۆیان دیپۆڕتی كوردستان كردبووە و ژمارەیەكی دیكەش بەهاوكاری پۆلیسە بێلارووسیەكان دەچوونەوە جەنگەڵ بەمەبەستی تێپەڕاندنی سنوور، لە ٩/٣/٢٠٢٢ لەگەڵ ئەو ژن و پیاوەی لەسەرەتای گەشتەكەمەوە لەگەڵم بوون بڕیارمان دا لەكەمپ دەرچین و بچینەوە جەنگەڵ چونكە نەمان دەویست لەدوای ئەو هەموو نارەحەتیەی بینیمان بگەرێینەوە كوردستان وە ڕێگەشیان نەدەدا بچینە شاری مینسكی بێلارووس.
لەناو كەمپەكە ژمارەی قاچاخچیەكمان پەیدا كرد و بەهاوكاری پۆلیسەكانی بێلارووس لەكەمپی بێلارووس دەرچووین چوینە سنووری پۆڵەندا و هەموو هەوڵەكانمان ئەوە بوو تەلبەن و بەربەستەكان ببڕین كەلەوێش بەسەیارە قاچاخچیەكان چاوەڕێمان دەبوون، بەڵام چەند جارێك لەلایەن پۆلیسەكانی پۆڵەنداوە دەستگیردەكراین و دواتر پشكنینیان بۆ موبایل و جل و بەرگەكانمان دەكرد و سیمكارتی ناو موبایلەكانمانیان دەردەهێنا و دواتر شوێن خەو و خواردنیان دەداینێن و دەیان گەراندینەوە بێلارووس بۆ کەمپ، ئەمە نزیكەی ١٠ جار دووبارە بوویەوە و هەموو هەوڵەكانمان لەكرۆدناوە دەستی پێ دەكرد و پۆڵەنداش لەهەمان شوێنی لاێشاوەكەوە دەیان گەراندینەوە، دوای چەندین جار لەگەڵ ئەو ژن و پیاوەی لەگەڵم بوون لەکەمپ و وە لەگەڵ خێزانێكی دیكە قاچاخچیەکی ترمان گرت و پێش ئەوەی برۆین لە بێلارووس جلی نوێمان كڕی و دوایش كەچوینە سنوور بۆ پۆڵەندا خۆشبەختانە تێمان پەڕاند بەڵام لەنیوەی ڕێ جارێكی تر دەستگیركراینەوە و ئێمەیان فڕێ دایە بەشێك لەلیتوانیا كە جەنگەڵێكی زۆر سەخت بوو ئێمەیان بەو جۆرە زیاتر دوورخستەوە لە سنوور، لەوبەشەی لیتوانیا خێزانێكی دیكە فڕێ درابوون و هەوڵمان دا لەگەڵ ئەوان گروپێك دروست بكەین و دواتر بچینە خاكی لیتوانیان و لەوێ بپەڕێینەوە، دوای هەوڵدانێكی زۆر پۆلیسی لیتوانیا ئێمەیان دۆزیەوە بۆیە بەناچاری كشاینەوە و لەوێ ئەو خێزانەی لەگەڵمان بوو خۆیان دیپۆڕت كردەوە و گەرانەوەی عیراق بەڵام من و ئەو ژن و پیاوە و ئەو خێزانەی ترکە لەگەڵمان بوو جارێكی دیكە هەوڵی خۆمان دایەوە و پاشان لەڕێی هەڵكەندی خۆڵی ژێر سنووری سیمی بێلارووس توانیمان بپەڕێینەوە و نزیكە نیومەترمان هەڵكەندن و سەرەتا منداڵەكانمان پەڕاندەوە و دواتر بەخێرای چوینە لای تەلی سنووری پۆڵەندا خۆشبەختانە نە پۆلیسەكانی پۆڵەندا نە پۆلیسەكانی بێلاروسی لێ نەبوو، چونكە ئەو شوێنەی ئێمەی لێ بووین ژمارەیەكی زۆر كەم كۆچبەری پێدا تێپەری بوو بۆیە ئۆتۆمبێلی پۆلیسەكانی پۆڵەندا ١٠ خولەك جارێك دەهاتن و دەچوون ئێمە خۆمان شاردبووە هەتاوەكو دووی شەو دواتر كاتژمێر دووی شەو چوینە لای تەلەكە بۆ ئەوەی بیبڕین بەڵام هەرچەندە هەوڵمان دەدا بەو كەتەرەی پێمان بوو بیبڕین نەدەبڕدرا، بەڵام من بێ هیوا نەبووم هەرچەندە زۆر هەوڵم دابوو و دەستەكانم پڕ بوون لە خوێن بەڵام قەیدی تەلەكەم كردەوە بەهەموو هێزی خۆم كەنزیكەی شەش سیم بوو، كات گەیشتبووە نزیكەی كاتژمێر ٥:٣٠ خولەكی بەیانی بوو لەگەڵ كردنەوەی تەلەكان مناڵەكان و خێزانەكانمان دەركرد و دواتر خۆشم لەدوایانەوە ڕۆشتم.
دواتر چوینە جەنگەڵ بەڵام ڕێگاكە سەخت نەبوو نزیكەی ٢٥ كیلۆمەترمان بری و كات درەنگی كردبوو بوو بە شەو، هەر ئەوكات ئافرەتێكمان كە لەگەل بوو لەبرسا بورایەوە چونكە خواردنمان پێ نەمابوو و وە ئاویشمان پێ نەما بوو تەنها هیوامان ئەوە بوو بگەینە لای ئەو ئۆتۆمبێلانەی كە قاچاخچیەكە بۆی ڕاگرتبووین، وە كاتژمێر یەكی شەو گەیشتینە ئەو شوێنە بەڵام چونكە ئێمە زووتر گەشتبوین ئۆتۆمبێلەكان ئامادە نەكرابوون بۆیە تانزیكەی یەك كاتژمێر چاوەڕێمان كرد، دوای یەك كاتژمێر ئۆتۆمبێلەكان هاتن و وەك ئەوە بوو كە لەدایك بوبێتین ئەوندە دڵمان خۆش بوو.
لەو چوار ئۆتۆمبێلەی بۆیان دانابووین لەلایەن قاچاخچیەكەوە دانەیەكیان سكورێتی”پاسەوان” بوو سیانەكەی تریان ئێمە چوینە ناوی وە لەڕێ ئەو ئۆتۆمبێلەی منی تیابووم تایەكەی تەقی و چومە ئۆتۆمبێلەكانی ترەوە و تاگەیشتینە خاكی ئەڵمانیا و لەوێ لەخۆشیدا هەموومان دەگریان و لە فرانفۆرتی بچوك دەمان ویست ئێمە بڕۆین بەڵام ئەو خێزانانەی لەگەڵمان بوو لەخۆشیدا هاواریان كرد بەوهۆیە پۆلیس هاتوو ئێمەیان گرت و خستیانە كەمپەوە لەوێ شەوەكەی دوای پشكنین ڕامان كرد و ئیتر من چومە فەرەنسا و ئێستا لەبەریتانیا جێگیرم و رۆژانە كار دەكەم تاوەكو بتوانم ئەو قەرزانە بدەمەوە كە بۆ گەشتەكەم كردبووم.
دووەم/ زیاد تائب عثمان: من و ١٣ هاوڕێم لەلێشاوەكە لەگەڵ ئەو خەڵكە هاتینە كەمپی بێلارووس هەتاوەكو مانگی ٢ی ٢٠٢٢، بەڕاستی دۆخمان لەو كەمپە رۆژ بەدوای ڕۆژ خراپ تر دەبوو لەو قاعەی ئێمەی لێ بووین هیچ شوێنی ئیسراحەتی نەبوو وە بەیانیان چایەكیان دەداینێ و نیوەڕوان گەنمە كوتاویان دەداینێ وە هەر خواردنێكیان پێ دەفرۆشتین نرخەكەیان دووقات دەكرد بۆمان بۆ نمونە هەرشتێك لە شاری مینسك بە دۆلارێك بوایە بە چوار دۆلا بەئێمەیان دەفرۆشت وە لەروویی خۆشۆردن و سەرئاوكردنەوە ئەوە نەبوو كە لەمیدیاكان نیشان دەدرا من سێ مانگ لەوێ ئاو بەر لاشەم نەكەوتبوو تەنها چەند جارێك توانیم سەرم بشۆم
پاشان بڕیارم دا لەگەڵ چوار كەس بچینەوە جەنگەڵ و لەگەڵ پۆلیسەكانی بێلاروس ڕێككەوتین و پێیان وتین قاچاخچی بگرن و ئیمە لە سنوور سیمتان بۆ دەقرتێنین پاشان ویستمان بچین بۆ كڕینی جل و بەرگ بەڵام پۆلیسەكان ڕێیان پێ نەداین و وتیان دەبێت ڕاستەوخۆ بڕۆنە سنوور، پاشان ئێمەیان سواری ئۆتۆمبێل كرد و ئێمەیان بردە سنووری لیتوانیا و نۆ شەو و نۆ ڕۆژ لەوێ ماینەوە بەبێ ئەوەی پۆلیسەكان وەك بەڵینیان پێ دابووین سیمەكەشیان بۆ نەقرتاندین، وە لەماوەی ئەو نۆ ڕۆژە هەموو رۆژێك پۆلیسەكان دەهاتن و دەیان وت سیمەكە بقرتێنن بەڵام ئەگەر برۆشتینایەتە لیتوانیا پۆلیسەكانی لیتوانیاش دەستگیریان دەكردین و دەربازمان نەدەبوو، بەدەست پۆلیسەکانی بێلارووس و لیتوانیاوە گیرمان خواردبوو.
لە سیمەكانی پۆڵەندا لە ٦٠ مەترەوە هێزی پۆلیسی لێ بوو، ئیتر دۆخمان زۆر خراپ بوو و بێ نان و ئاو كەوتین و هاوڕێیەكمان توشی تێكچونی تەوازنی گوێچكەی بوو بۆیە بەناچاری تەلەفونمان بۆ پۆلیسەكانی بێلارووس كرد بەڵام بە ١٤ بۆ ١٥ پۆلیس كە هاتن زۆر بەخراپی لەهەموومانیاندا وایان زانی دەمانەوێت بگەرێینەوە مینسك ئەو هاوڕێیەمان كە تەوازنی گوێچكەی تێكچبوو بورایەوە و منیش هەموو گیانم خوێن بوو وە ئەو ماوەیەی لەسنوری پۆڵەندا و لیتوانیا بووین زۆر نارەحەتیمان بینی و خواردن و خواردنەوەمان هیچ پێنەمابوو دواتر من بریارم دا بگەرێمەوە كوردستان چونكە تەندروستیم زۆر خراپ بوو وە دواتر سەد و پێنج گەلام لەهاوڕێیەكم قەرزكرد بۆ ئەوەی بگەرێمەوە و تائێستا توانیومە پێنج گەڵای بدەمەوە و وە بۆ ئەوەی ئەو گەشتەشم دوكانێكم فرۆشت بەزیاتر لە یەك دەفتەر، وە دوای ئەوەی گەرامەوە كوردستان چوارسەد دۆلارییان پێدام لەكوردستان وەك قەرەبوو وە بریاریشە بەبرێكی دیكە قەرەبوو بكرێینەوە بەڵام تائێستا پێم نەدراوە.
سێیەم/ محفوظ ظاهر حمە صاڵح: نزیكەی چوار مانگ لە كەمپی بێلارووس مامەوە و هیوام هەبوو كەبچم بەرەو ئەڵمانیا سەرباری ئەوەی دۆخێكی ناخۆشم لە لێشاوەكە تێپەراند، بەڵام ژیانیشمان لە كەمپەكە تادەهات خراپ تر دەبوو وەك ژیانی ئاژەڵ وابوو چونكە نەخواردنمان خواردن بوو نەژیانمان ژیان بوو وە حكومەتی بێلارووس زۆر خراپ بوو لەگەڵمان وە ئەو خواردنانەی پێیان دەداین جگەی لەوەی دەمان كری بەنرخێكی زۆر بریتی بوو لە گەنمە كوتا و بسكیت و چایەک.
پاشان لە ٢٢/٣/٢٠٢٢ی سەرەتای جەنگی بێلارووس و ئۆكرانیا بریارم دا لەگەڵ هاوڕێكانم بچینەوە جەنگەڵ و بەهاوكاری پۆلیسەكانی بێلارووس بە ئۆتۆمبێل چوینە سنووری لیتوانیا بەڵام دوای نۆ رۆژ لەهەوڵدان نەمان توانی سنورەكە تێپەڕێنین.
وە ئەو نۆ رۆژە نارەحەتیەكی زۆرمان بینی چونكە نە ئاومان پێ مابوو نە خواردن وە خۆم ئاوێكم خواردەوە كە لەقور و لیتەی جەنگەڵ دەرم هێنا و بەگوێرەویەكانم پاڵاوتم و دوایش دەم خواردەوە
دواتر لەكۆتا ڕۆژ من تووشی تێكچونی تەوازنی گوێچكەم بووم بۆیە لەگەڵ هاوڕێكانمان پێوەندیمان كرد بە هاوڕێكانمان لەكەمپ یەكێكیان رووسی دەزانی و بەپۆلیسەكانی بێلارووسی وت بێن بەهانامانەوە پاشان چەند پۆلیسێك هاتنوو ئێمەیان برد و وامان زانی دەمان بەنەوە ناوشار و من دەبەنە نەخۆشخانە بۆ چارەسەر بەڵام لەنیوەی ڕێ دایان بەزاندین و هەتا توانیان بە كارەبا و دار و دەمانچە لێیان داین هەتاوەكو نیو كاتژمێر بە ١٢ پۆلیس، دواتر من لەهۆش خۆم چووم و منیان كردە ناو ئۆتۆمبێلەكە و نزیك شاری مینسك لەنزیك شەقامێك بە دوو پۆلیس منیان فڕێ دا، دۆخم زۆر خراپ بوو، هۆشم هاتبووە و لەتاو ئازار هیچم بۆ نەدەوترا نزیكەی ٤٠ خولەك لەسەر شەقامەكە كەوتبووم و چاوەڕێی ئەوە بووم بمرم، بەڵام لەوكات دوو ژن و پیاوێك هاتن و كە منیان بینی ڕەوانەی نەخۆشخانەیان كردم و چارەسەریان بۆ كردم، دوای شەو و ڕۆژێك كەچاك بوومەوە پۆلیسی ناوخۆ لە نەخۆشخانەكە پێیان وتم خۆت دیپۆڕتكەوە من وتم نارۆمەوە ئێستا دەمەوێت بچمەوە جەنگەڵ هاورێكانمان لەوێ ماونەتەوە و دۆخیان خراپە، دواتر منیان بردەوە بۆ كەمپ و لەوێوە بە ئۆتۆبێل منیان بردەوە جەنگەڵ و هاورێكانم هێشتا لەوێ مابوونەوە و لەدۆخێكی زۆر خراپ بوون، دواتر بە چوار وەرەقە بەتەكسی بردیانینەوە بۆ ناو شاری مینسك، دوای دوو شەو مانەوە لە ئۆتێل، جارێكی تر بریارم دایەوە بچمەوە جەنگەڵ تاوەكو لێی دەینەوە، شەوێك خۆم ئامادە كرد و لەگەڵ خێزانێك قاچاخچیەكمان گرت بەڵام دوای هەوڵدانێكی زۆر هەرنەمان توانی سیمی بێلاروسیش ببیرن بۆیە دوای دوو شەو هەودان سەرنەكەوتین و گەراینەوە ناو شار، وە هەوڵەكانمان لەگەل ئەو قاچاخچیانەی كە دەم گرت دوای چەندین جار هەر سەركەوتوو نەدەبووین، بۆیە بەناچاری بڕیاری گەراندنەوەم دا و ئێستا دۆخی تەندروستیم بەدەست ئەو لێدانانە و ئەو ئاوە پیسەی كە خواردم هێشتا باش نییە و ئازارەكانی ئەوكاتانەم لەبیر ناچێتەوە.
ئەمە چیرۆکی سێ کۆچبەر بوو لە بیلارووس، لەئێستادا کەمپەکە لادراوە و بەشێک لە کۆچبەرەکان هێشتا لەشاری میسنکی بێلارووس ماونەتەوە و هەوڵی خۆیان دەدەن بچنەوە جەنگەڵ و بەشێکیشیان چونەتە ئەڵمانیا و ئەوەی دیکەشیان گەراونەتەوە کوردستان.
